Leon Mitkiewicz-Żołłtek

---

Życiorys

Leon Mitkiewicz-Żołłtek urodził się 20 lutego 1896 roku w Zambrowie, w rodzinie Jana Michała Żółłtek-Mitkiewicza h. Prus III oraz Aleksandry z Kozłowskich h. Jastrzębiec. Dzieciństwo i młodość spędził w Białymstoku, gdzie w 1915 roku ukończył gimnazjum realne. W czasie I wojny światowej został zmobilizowany do Armii Imperium Rosyjskiego i z sukcesem przeszedł szkolenie w szkole kawalerii w Jelizawietgradzie. Służył w 4 pułku Huzarów Mariampolskich, a w listopadzie 1917 roku rozpoczął służbę w I Korpusie Polskim gen. Dowbora Muśnickiego, gdzie trafił do 2 Pułku Ułanów w Mińsku Litewskim.

Po zakończeniu I wojny, w listopadzie 1918 roku, wstąpił do Wojska Polskiego. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej pełnił rolę oficera sztabu. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany na stopień rotmistrza, uzyskując 183. lokatę w korpusie oficerów jazdy z datą starszeństwa 1 czerwca 1919 roku. W 1923 roku piastował stanowisko szefa sztabu IV Brygady Jazdy w Suwałkach, a później pracował w Biurze Ścisłej Rady Wojennej w Warszawie jako referent. Od 3 listopada 1924 do 15 października 1925 roku był uczestnikiem IV Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie.

12 kwietnia 1927 roku awansował na majora ze starszeństwem od 1 stycznia 1927 roku i 36. lokatą w korpusie oficerów kawalerii. Po ukończeniu kursu oraz zdobyciu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego przeniesiono go do Centralnej Szkoły Kawalerii w Grudziądzu, przekształconej 1 czerwca 1928 roku w Centrum Wyszkolenia Kawalerii. Powrócił do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie jako wykładowca. 6 lipca 1929 roku zyskał przeniesienie do 7 pułku Ułanów Lubelskich w Mińsku Mazowieckim, gdzie pełnił funkcję zastępcy dowódcy pułku. Awans na podpułkownika z datą starszeństwa 1 stycznia 1930 roku nadano mu w korpusie oficerów kawalerii.

20 września 1930 roku został przeniesiony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, a 1 kwietnia 1932 roku otrzymał awans na dowódcę 2 pułku Szwoleżerów Rokitniańskich w Starogardzie Gdańskim. Prezydent RP w 1935 roku nadał mu stopień pułkownika ze starszeństwem 1 stycznia 1935 roku i 3. lokatą w korpusie oficerów kawalerii. Wraz z nim stopień pułkownika uzyskali jedynie dwa inne tuzy kawalerii: Witold Dzierżykraj-Morawski (lok. 1) oraz Edmund Heldut-Tarnasiewicz (lok. 2).

W roku 1936 Mitkiewicz został oddelegowany na stanowisko I oficera sztabu Inspektora Armii gen. dyw. Leona Berbeckiego. Wiosną 1938 roku, po przywróceniu relacji dyplomatycznych z Litwą, rozpoczął pracę jako attaché wojskowy w Kownie. Po podpisaniu układu litewsko-sowieckiego w październiku 1939 roku, protestując przeciwko aneksji terytoriów, opuścił Litwę z wszystkim personelem ambasady.

Po klęsce Francji w 1940 roku Mitkiewicz został mianowany szefem Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza, a wkrótce awansował na stanowisko zastępcy szefa tegoż sztabu. 10 czerwca 1942 roku Naczelny Wódz, generał broni Władysław Sikorski, powierzył mu funkcję zastępcy dowódcy 1 Dywizji Pancernej. Obowiązki, które dotąd pełnił generał brygady Stanisław Maczek, Mitkiewicz objął 26 czerwca 1942 roku. Dodatkowo, 22 stycznia Naczelny Wódz mianował go polskim przedstawicielem w Połączonym Sztabie Sojuszniczym w Waszyngtonie, gdzie pełnił rolę zastępcy szefa Sztabu Naczelnego Wodza.

Po wojnie Mitkiewicz osiedlił się w USA, gdzie utrzymywał się z prowadzenia wiejskiego pensjonatu. Angażował się w pomoc dla Polskich Kombatantów oraz współpracował z Radiem Wolna Europa. Jako autor kilku książek, między innymi poświęconych historii Wojska Polskiego oraz osobistym wspomnieniom, zdobył uznanie wśród miłośników historiografii.

Był mężem Grażyny Stefani z Olechno-Huszczów, której dedykował swoje „Wspomnienia kowieńskie”.

Publikacje

Leon Mitkiewicz-Żołłtek znany jest z bogatej twórczości pisarskiej. Jego prace obejmują zarówno dzieła książkowe, jak i liczne artykuły prasowe, które stanowią ważny wkład w historiografię polską.

W księgach jego autorstwa znajdziemy:

• „Taktyka. Wykłady w Centrum Wyszkolenia Kawalerii” w trzech tomach – dzieło wydawane w Grudziądzu w latach 1927-1929,
• „Bitwa zimowa na Mazurach 6-12.II.1915″ opublikowaną w Warszawie w 1936 roku,
• „Kawaleria samodzielna Rzeczypospolitej Polskiej w wojnie 1939″ wydaną w Toronto w 1964 roku,
• swoiste wspomnienia zatytułowane „Z generałem Sikorskim na obczyźnie”, wydane przez Instytut Literacki w Paryżu w 1968 roku,
• „W Najwyższym Sztabie Zachodnich Aliantów 1943–1945″, która ukazała się w Londynie w 1971 roku,
• „W Wojsku Polskim 1917–1921″ opublikowane w Londynie w 1976 roku,
• ostatnią książkę „Wspomnienia kowieńskie 1938–1939″ wydaną przez Wydawnictwo Bellona w Warszawie w 1990 roku.

Jego artykuły prasowe znajdowały regularnie miejsce w takich czasopismach jak „Zeszyty Historyczne” i „Horyzonty”. Oto niektóre z nich:

• „Powstanie Warszawskie” z „Zeszytów Historycznych”, numer 1 z 1962 roku, wydany w Paryżu,
• interesujący artykuł „Z paryskiej 'Reginy’ do londyńskiego 'Rubensa’” z numeru 3, Paryż 1963,
• krytyczny wobec polskiej przedwojennej armii artykuł „Przedwrześniowe wojsko polskie w krzywym zwierciadle” z numeru 8, Paryż 1965,
• „Legendomania p. T. Katelbacha”, który pojawił się w numerze 9, Paryż 1966,
• dwie części artykułu „Preliminaria powstania zbrojnego AK” opublikowane w „Horyzontach” numer 131 i 132, Paryż 1967,
• „Smutne post-factum” w numerze 13, Paryż 1968,
• czy „Placówka „Star” w numerze 17, Paryż 1970.

Do tego dochodzą jeszcze teksty takie jak:

• „Rozbite pułki… stracone sztandary. Ostatnie wspomnienia gen. Bortnowskiego”, który ukazał się w „Nowym Świecie” numer 19, Nowy Jork 1970,
• emocjonalnie nacechowany tekst „Napastliwe komentarze” z numeru 19, Paryż 1971,
• „Likwidacja Polskiej Misji Wojskowej w USA w 1945 roku” oraz „List do Redaktora”, oba z „Zeszytów Historycznych” numer 21, Paryż 1972.

Twórczość Mitkiewicza-Żołłtka, pełna szczegółowych analiz i osobistych wspomnień, przyczynia się do głębszego zrozumienia historii wojskowości i polityki Polski w XX wieku.

Ordery i odznaczenia

Leon Mitkiewicz-Żołłtek jest osobą, która otrzymała szereg prestiżowych odznaczeń oraz medali, co najlepiej świadczy o jego zasługach i oddaniu dla kraju. Poniżej znajduje się lista wyróżnień, które uzyskał w trakcie swojej służby.

• Krzyż Walecznych (dwukrotnie),
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928),
• Medal Niepodległości (9 listopada 1933),
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Medal za Długoletnią Służbę – Srebrny XX (20 Lat),
• Medal za Długoletnią Służbę – Brązowy X (10 Lat),
• Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”).

---

Oceń: Leon Mitkiewicz-Żołłtek

---