Parafia Trójcy Przenajświętszej w Zambrowie

Zbory

Parafia pod wezwaniem Trójcy Przenajświętszej w Zambrowie stanowi istotny element struktury Kościoła katolickiego, zaliczając się do rzymskokatolickich jednostek organizacyjnych.

Znajduje się ona w obrębie dekanatu Zambrów, który jest częścią diecezji łomżyńskiej, wchodzącej w skład metropolii białostockiej.

Warto zauważyć, że ta parafia pełni funkcję główną w dekanacie Zambrów, co oznacza, że jej proboszcz sprawuje również zaszczytną rolę dziekana.

Historia

Powstanie parafii

Parafia Trójcy Przenajświętszej, mająca bogatą i długą historię, została oficjalnie erygowana 4 maja 1283 roku z inicjatywy Konrada II, księcia Czerskiego i Mazowieckiego. Jej powstanie miało miejsce w kontekście ówczesnych realiów politycznych, które były zdeterminowane przez konflikty między Rusinami, Litwinami i Polakami, w wyniku których w XIII wieku parafia utraciła swoje znaczenie i przestała funkcjonować.

Jednakże, dzięki staraniom księcia Janusza I, parafia została wznawiana pod koniec XIV wieku. Szczególnie cenne są zapisy dotyczące działalności tej wznowionej wspólnoty, które zostały odnotowane w dokumentach z 1466 roku, ukazując kontynuację tradycji i duchowego życia tej parafii.

Miejsca święte

Kościół parafialny

W historii Parafii Trójcy Przenajświętszej w Zamb rowie szczególne miejsce zajmuje Kościół Trójcy Przenajświętszej w Zambrowie, którego losy są nierozerwalnie związane z losami wspólnoty. Pierwotny budynek uległ zniszczeniu podczas pożaru w 1538 roku, co naznaczyło początek historii kościoła w tej lokalizacji. Budowla, która służyła wiernym do 1874 roku, została zastąpiona przez obecną, murowaną świątynię, której wznoszenie miało miejsce w latach 1874–1879.

Inicjatywy budowy podjęli ks. Paweł Makowski oraz ks. Aleksander Mioduszewski. Uroczystość konsekracji miała miejsce 4 czerwca 1925 roku, a dokonał jej ks. biskup Romuald Jałbrzykowski. Niestety, podczas II wojny światowej, kościół doznał wielu zniszczeń, jednak dzięki staraniom ks. proboszcza Aleksandra Srzednickiego udało się przywrócić jego dawny blask.

Zabytkowy wystrój kościoła

W kościele możemy podziwiać liczne elementy zabytkowe, które przypominają o jego długiej historii. Do szczególnie cennych pamiątek należą:

  • epitafium inskrypcyjne Macieja Laskowskiego (zm. 1543), ufundowane przez Jana Wysockiego herbu Odrowąż, sekretarza króla Zygmunta Augusta (tablica znajduje się w lewej nawie za konfesjonałem),
  • epitafium inskrypcyjne Mateusza Krajewskiego (zm. 1760), ufundowane przez ks. Marcina Krajewskiego, proboszcza zambrowskiego,
  • epitafium inskrypcyjne Bartłomieja Laskowskiego (zm. 1652), ufundowane w 1655 r. przez syna Stanisława Laskowskiego, wojewodę płockiego; przeniesione z nieistniejącego kościoła parafialnego,
  • epitafium inskrypcyjne Ignacego Jana Dąbrowskiego (zm. 1865),
  • epitafium inskrypcyjne Jana Mleczko (zm. 1868) i jego żony Konstancji z Downarowiczów (zm. 1882),
  • monstrancja barokowa ufundowana w 1698 roku przez ks. Adama Rostkowskiego, proboszcza zambrowskiego,
  • kielich mszalny rokokowy z ok. 1600 roku (ofiarowany po 1641 r. przez Krzysztofa Koniecpolskiego, wojewodę bełskiego); obecnie używany jako puszka z pokrywą dorobioną ok. 1900 r.,
  • barokowy kielich mszalny z XVIII wieku, podróżny,
  • kielich mszalny z połowy XIX wieku,
  • kielich mszalny z początku XX wieku,
  • puszka barokowa z 1626 r. ufundowana przez proboszcza Alberta Czaplicę,
  • puszka klasycystyczna z 1825 roku,
  • krzyż ołtarzowy, neobarokowy z końca XIX wieku.

Cmentarz parafialny

Na terenie parafii znajduje się także cmentarz grzebalny, zajmujący powierzchnię 4,0 ha, usytuowany w odległości 0,5 km od kościoła. Jest to miejsce szczególnego znaczenia dla wspólnoty parafialnej, gdzie odbywają się ceremonie pogrzebowe i modlitwy za zmarłych.

Inne budowle parafialne i obiekty małej architektury sakralnej

Plebania

Obiekt znany jako plebania w parafii Trójcy Przenajświętszej w Zambrowie jest murowaną budowlą, która powstała w latach 1986–1988.

Obszar parafii

Miejscowości i ulice

W ramach działającej parafii mieszczą się liczne miejscowości, które tworzą jej społeczność. Należą do nich:

  • grzymały,
  • krajewo białe,
  • krajewo borowe,
  • krajewo korytki,
  • krajewo łętowo,
  • krajewo stare,
  • laskowiec nowy,
  • laskowiec stary,
  • sędziwuje,
  • wądołki borowe,
  • wądołki bućki,
  • wądołki stare,
  • wdziękoń pierwszy,
  • wdziękoń drugi,
  • wola zambrowska,
  • zakrzewo nowe,
  • zakrzewo stare.

W Zambrowie zlokalizowane są także ulice, które są częścią parafialnego obszaru, obejmujące:

  • chopina,
  • cmentarna,
  • fabryczna,
  • grunwaldzka (nr nieparzyste),
  • handlowa,
  • kościuszki,
  • lipowa,
  • łąkowa,
  • łomżyńska (nr nieparzyste; nr parzyste 2 i 4),
  • mazowiecka,
  • mickiewicza,
  • moniuszki,
  • obrońców zambrowa,
  • ogrodowa (do nr 22),
  • ostrowska,
  • polowa,
  • poświątne,
  • 71 pułku piechoty,
  • raginisa,
  • cikorskiego (nr nieparzyste),
  • świętokrzyska,
  • wądołkowska,
  • wiejska,
  • wilsona (nr 1 i 5),
  • wojska polskiego (nieparzyste do nr 39; parzyste do nr 48).

Duszpasterze

Poprzedni proboszczowie

Parafia w Zambrowie ma bogatą historię, sięgającą połowy XV wieku, kiedy to zaczęli w niej pełnić posługę proboszczowie. Wiele z tych postaci odegrało kluczowe role nie tylko w życiu parafialnym, ale również w Kościele w Polsce.

Do pierwszych znanych proboszczów należy ks. Marcin z Idzikowic, który pełnił tę funkcję około roku 1445. Jego działalność uznawana jest za początki udokumentowanej posługi duszpasterskiej w tym rejonie.

Kolejnym był ks. Jan Bieliński, który zasiadał w tej roli w latach 1529-1545. Był on kanonikiem katedralnym płockim i kolegiaty warszawskiej, a później drugim biskupem płockim. Jego aktywność znacznie wpłynęła na rozwój parafii.

W latach 1547-1550 proboszczem był ks. Scipion Włoch, znany również jako Scipio Scholaris Italus, który pełnił również funkcję sekretarza królewskiego oraz kanonika sandomierskiego.

Wśród długoterminowych proboszczów należy wymienić ks. Adama Pilichowskiego, który był na tym stanowisku od 1560 do 1587 roku. Warto zauważyć, że pozostał on w Zambrowie aż do swojej śmierci.

W ciągu kolejnych lat parafią kierowali różni duchowni. Byli wśród nich:

  • ks. Paweł Maurycy Zaleski (1591–1601),
  • ks. Łukasz Stempnowski (1601–1616),
  • ks. Andrzej Gostkowski (1616–1619),
  • ks. Mikołaj Prodcielski (1619–1622) – kanonik katedralny płocki,
  • ks. Albert Czaplic (1622–1626),
  • ks. Jan Świerzewski (1627–1631),
  • ks. Marcin Gumowski (1631–1635) – kanonik katedralny płocki,
  • ks. Jan Pruszkowski (1635–1638),
  • ks. Jan Markiewicz (1638–1676) – kanonik kolegiaty pułtuskiej,
  • ks. Franciszek Pełka-Pełkacki (1676–1696) – kanonik kolegiaty pułtuskiej.

W okresach nieobecności ks. Franciszka Pełka-Pełkackiego zarządzali parafią:

  • ks. Wojciech Antoni Cholewiński (1676),
  • ks. Wojciech Ostrowski (1676–1678),
  • ks. Szymon Stanisław Grzymała (1678–1682),
  • ks. Jan Stefan Lissowski (1682–1687),
  • ks. Andrzej Mętnowski (1687–1691),
  • ks. Kazimierz Jan Wądołkowski (1691–1696),
  • ks. Urban Jan Mętnowski (1696).

W latach 1696-1710 proboszczem był ks. Adam Andrzej Rostkowski, który także był kanonikiem płockim. Jego następcy to m.in. ks. Urban Jan Mętnowski (1710–1712) i ks. Joachim Józef Krajewski (1712–1718), który przyczynił się do dalszego rozwoju parafii.

W późniejszych latach wśród duszpasterzy pojawiali się znani kapłani, tacy jak ks. Grzegorz Antoni Dziekoński (1718–1726) oraz ks. Mateusz Franciszek Łada (1726–1744), który również był dziekanem andrzejewskim, a w czasie jego nieobecności parafią zarządzał ks. Tomasz Targoński (1743–1744).

Dalsze lata XX wieku to era pracujących proboszczów, gdzie między innymi zasiadali:

  • ks. Stanisław Franciszek Grzymała (1745–1767),
  • ks. Marcin Krajewski (1767–1809),
  • ks. Stanisław Kostka Choromański (1809–1836),
  • ks. Antoni Kaskowski (1836–1838),
  • ks. Wincenty Wojciechowski (1838–1854),
  • ks. Paweł Makowski (1855–1876),
  • ks. Bartłomiej Piekarski (1876–1885),
  • ks. Piotr Włostowski (1885–1913),
  • ks. Wincenty Zieliński (1913–1924),
  • ks. Aleksander Misiewicz (1924–1940),
  • ks. Aleksander Srzednicki (1940–1946),
  • ks. Franciszek Łapiński (1946–1956),
  • ks. Henryk Kulbat (1956–1984 – prałat kanonik katedralny łomżyński),
  • ks. Józef Milanowski (1984–1998),
  • ks. Henryk Gołaszewski (1998–2004),
  • ks. Jan Lucjan Grajewski (1 lipca–13 września 2004),
  • ks. dr Jerzy Samsel (2004–2018),
  • ks. Zbigniew Choromański (2018-2020),
  • ks. dr Wojciech Nowacki (od 25.08.2020),

Obecny duszpasterz kontynuuje tradycję i zadania swoich poprzedników, dostosowując je do współczesnych wyzwań w życiu religijnym w Zambrowie.

Przypisy

  1. AndrzejA. Brzóska, Inskrypcje i tablice kościoła św. Trójcy w Zambrowie [online], Zambrowiacy.pl, 20.12.2019 r. [dostęp 23.08.2020 r.]
  2. HalinaH. Kowalska, Adam Pilchowski (Pilichowski) h. Rogala [online], www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 07.11.2019 r.]
  3. Oficjalna strona Diecezji łomżyńskiej. Strona parafii Trójcy Przenajświętszej w Zambrowie. [dostęp 26.10.2008 r.]
  4. Oficjalna strona Diecezji łomżyńskiej. Parafie dekanatu Zambrów. [dostęp 26.10.2008 r.]
  5. Oficjalna strona Diecezji łomżyńskiej. Dziekan dekanatu. [dostęp 27.10.2008 r.]
  6. Ks. Tadeusz Żebrowski, Proboszczowie kościoła parafialnego w Łomży, a następnie prepozyci kościoła parafialnego Świętych Michała Archanioła i Jana Chrzciciela do początku XIX wieku, Studia Płockie 31, 2003 r., str. 195. [dostęp 06.09.2014 r.]
  7. Przegląd Katolicki, nr 31 z 1873 r., str. 490. [dostęp 06.09.2014 r.]
  8. Maria Kałamajska-Saeed, Katalog zabytków sztuki: województwo łomżyńskie: Ciechanowiec, Zambrów, Wysokie Mazowieckie i okolice. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1986 r., s. 95-96. ISBN 83-221-0375-1.

Oceń: Parafia Trójcy Przenajświętszej w Zambrowie

★★★★★
Średnia ocena:4.95 Liczba ocen:6